Wszyscy wiemy, że wychowanie nie jest procesem, który można zamknąć w ramach 45 minut raz w tygodniu. Wychowawczy potencjał ma każdy moment kontaktu mądrego i ważnego dorosłego z dzieckiem lub młodym człowiekiem. Dotyczy to w sposób szczególny kontaktu nauczyciela lub nauczycielki z uczniem lub uczennicą, ponieważ młodzi ludzie spędzają w szkole wiele godzin, a nauczyciele często należą do kategorii “ważny dorosły”.
Zamiast pouczać - pytaj
Jeśli chcesz, aby twoi uczniowie i uczennice rozpoznawali, co jest dla nich ważne, stwarzaj sytuacje, które ich zachęcą lub wręcz sprowokują do refleksji na temat własnego systemu wartości. np. Jeśli widzisz ucznia, który opowiada z ekscytacją o jakimś temacie… Zadaj pytania: Czy to jest dla ciebie ważne? Dlaczego to jest dla ciebie ważne? Czy to jest ważniejsze niż…? Innym przykładem będzie sytuacja, kiedy uczeń lub uczennica zrobi coś, co jest zachowaniem niepożądanym, np. obrazi słownie innego ucznia. Zadaj pytania: Czy relacje z rówieśnikami są dla ciebie ważne? Czy ważniejsze w tej sytuacji jest postawienie na swoim, czy znalezienie rozwiązania?
Maciej Wojdyna,
przykład pochodzi z rozdziału 3 publikacji “Wychowanie to podstawa”
(“Jak wzmacniać proces grupowy w klasie?”)
Warto zatem czasem zatrzymać się i przyjrzeć temu, czego uczymy naszych uczniów podczas codziennych kontaktów: kiedy Ania przychodzi do nas z wiadomością, że odszedł jej ulubiony zwierzak, kiedy Adam prosi o możliwość poprawy oceny, kiedy jesteśmy świadkami silnych emocji lub konfliktu między uczniami. Nie chodzi o to, żeby w każdej sytuacji zachować się w sposób idealny – to oczywiście niemożliwe, tym bardziej, że i sami nauczyciele często są zmęczeni czy przebodźcowani. Nawet nie próbujmy tego od siebie wymagać. Można jednak stopniowo zwiększać swoją wrażliwość na wagę takich momentów w pracy wychowawczej i następnym razem wykorzystać je lepiej.
Modelowanie konstruktywnego podejścia do błędów
Popełnienie błędu przez nauczyciela, nauczycielkę to doskonała okazja do tego, aby zamodelować, jak można sobie z nim poradzić. Zobaczenie przez uczniów i uczennice, że osoba ich ucząca sama mówi, że popełniła błąd, przyznaje się do niego, przeprasza za niego, mówi, co zrobi, by go naprawić, jest inspirujące i zachęca do podobnych zachowań. Nauczyciel/ nauczycielka może podzielić się w odpowiednim momencie również jakąś opowieścią o porażce ze swojego życia (na tyle, na ile czuje taką otwartość).
Anna Kawalska,
przykład pochodzi z rozdziału 2 publikacji “Wychowanie to podstawa”
(“Jak wspierać uczniów i uczennice w rozwijaniu poczucia skuteczności?”)
Mamy nadzieję, że znajdziecie wiele inspiracji do takich drobnych oddziaływań wychowawczych w naszych materiałach edukacyjnych z programu “Wychowanie to podstawa”. Jednak ostatecznie to Wy, znając Waszych uczniów, Waszą szkołę i środowisko, w jakim działacie, stajecie się prawdziwymi ekspertami w wychowywaniu młodzieży sposobem małych kroków.
Na tropie
Spacery po okolicy w młodszych klasach szkoły podstawowej są bardzo częste. Im starsi uczniowie, tym spacery często zastępowane są innymi aktywnościami sportowymi lub wyjazdami gdzieś dalej. A gdyby tak zaproponować klasie spacer z wcieleniem się w daną rolę? Możesz zrobić losowanie lub głosowanie, w kogo wcielicie się na spacerze, możecie być np. detektywami, dziennikarzami, pisarzami, lokalnymi aktywistami, turystami, przewodnikami. Wyjdźcie na spacer po okolicy, z notesami, długopisami i – jeśli jest taka możliwość – z telefonami komórkowymi (które przydadzą się do robienia zdjęć). Poproś, by uczniowie/uczennice podczas wyprawy zanotowali/zaznaczyli/sfotografowali 5 rzeczy które im się podobają i 5, które chcieliby zmienić. Po powrocie do klasy porozmawiajcie o waszych odkryciach. Zastanówcie się wspólnie, co możecie zrobić, by wprowadzić wspomniane zmiany. Może w ten sposób zrodził się pomysł na lokalny dłuższy projekt? (Np. zamalowywanie napisów na ścianie budynku, złożenie projektu do budżetu obywatelskiego itp.).
Judyta Ziętkowska,
przykład pochodzi z rozdziału 5 publikacji “Wychowanie to podstawa”
(“Jak angażować uczniów i uczennice w działania lokalne?”)
